Ông Nguyễn Mạnh Phương, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật Hà Nội. Ảnh: Dương Đình Tường.
Duy trì các lớp IPM từ năm 1992
So với các tỉnh, tình trạng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) của Hà Nội thế nào thưa ông?
Nếu so với các tỉnh phía Bắc diện tích đất trồng trọt của Hà Nội chỉ đứng sau tỉnh Thanh Hóa, khoảng 150.000ha, riêng lúa đã là gần 100.000ha. Cách đây 4-5 năm Thành phố Hà Nội sử dụng trên 320 tấn thuốc BVTV/năm năm 2020 chỉ còn 239 tấn/năm, tức trung bình 1,5kg/ha/năm, trong đó có những huyện rất thấp như Phú Xuyên 0,26kg/ha/năm, Chương Mỹ 0,3kg/ha/năm, Ứng Hòa 0,3kg/ha/năm…
Nông dân Hà Nội sử dụng ít thuốc BVTV bởi từ trồng lúa, rau, quả đến chè được tập huấn thường xuyên, chuyển giao các tiến bộ khoa học kỹ thuật, kiến thức về sản xuất.
Về lúa, đầu vụ chúng tôi họp, chỉ đạo Trạm Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật các quận, huyện, thị xã từ chọn bộ giống có sức chống chịu tốt, cấy theo SRI mạ non, thưa, rút nước trong một thời gian, chăm sóc từng giai đoạn, bón phân cân đối.
Về cây ăn quả, thu hoạch xong vệ sinh, cắt cành, tỉa tán, bón phân cân đối, chủ yếu là hữu cơ hoai mục kết hợp với vôi, lân chứ không lạm dụng phân hóa học.
Về rau, nông dân được tập huấn quy trình kỹ thuật sản xuất an toàn, VietGap, hữu cơ, sử dụng bẫy bả, bẫy dính để thu hút các con trưởng thành vào bẫy. Khi không có con trưởng thành sẽ hạn chế tối đa trứng, sâu non. Sâu bệnh ít, nếu có đã bị các thiên địch tiêu diệt gần hết nên thường chưa đến ngưỡng phải phòng trừ.
“Còn bảo không sử dụng tí thuốc BVTV nào là không đúng, đến ngưỡng đương nhiên phải dùng. Ngay cả thế giới họ cũng phải dùng thuốc BVTV khi sâu, bệnh gây hại đến ngưỡng phòng trừ, nhưng dùng ở mức độ nào, dùng như thế nào mới là điều đáng nói.” Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương.
Vai trò của hệ thống “chân rết” nhân viên kỹ thuật trồng trọt, BVTV ở cấp xã như thế nào thưa ông?
Hệ thống này có từ trước khi sáp nhập Hà Tây vào Hà Nội, nhưng hồi ấy chỉ hưởng phụ cấp. Từ 10 năm nay chúng tôi có hệ thống khoảng 400 cán bộ của mình ở từng xã. Họ có 9 chức năng, nhiệm vụ gồm: Tham mưu giúp việc cho UBND các cấp thực hiện các chức năng quản lý nhà nước về trồng trọt, BVTV; Dự tính dự báo quản lý sâu bệnh gây hai cây trồng; Quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp; An toàn vệ sinh thực phẩm; Quản lý chất lượng đất; Quản lý vật tư nông nghiệp,…
Kiểm tra sâu bệnh trên rau ở Thụy Hương huyện Chương Mỹ, TP. Hà Nội. Ảnh: Dương Đình Tường.
Khác với nhiều tỉnh, thành từng bỏ các lớp học quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), Hà Nội vẫn duy trì từ năm 1992 đến nay trên lúa, rau, cây ăn quả… Trước đây mỗi năm chỉ vài ba chục lớp nhưng từ năm 2009 khi thành phố có đề án rau an toàn, cao điểm mỗi năm hàng trăm lớp, còn trung bình có 50-70 lớp.
Mỗi lớp học này kéo dài trung bình 3,5 tháng với tổng số 14 buổi. Mỗi buổi kinh phí hỗ trợ cho học viên là 30.000 đồng, ngoài ra còn vật liệu giảng dạy, ruộng đất để thí nghiệm và giảng viên là người của Chi cục.
Tất cả các nhân viên trồng trọt BVTV cấp xã đều được đào tạo qua lớp học quản lý dịch hại thực tế trên đồng ruộng. Khi ra thông báo sâu bệnh chúng tôi không tuyên truyền qua đài, loa phát thanh để nhà nhà, người người đi phun mà chỉ đến từng ruộng, từng bờ, từng thửa. Ruộng nào quá ngưỡng mới phun.
Hệ thống các nhân viên trồng trọt, BVTV xã này được Chi cục trả lương nên chỉ đạo thẳng theo ngành dọc. Trước đây, thực hiện Nghị quyết của Hội đồng Nhân dân, họ được trả lương theo bằng cấp nhưng năm 2019 bên kiểm toán mới vào, bảo phải tổ chức thi tuyển hay xét tuyển nên từ đó lương của họ giữ nguyên, không tăng, không giảm.
“Chúng tôi mong muốn thành phố Hà Nội tạo điều kiện để tổ chức thi viên chức cho đội ngũ cán bộ nhân viên trồng trọt, BVTV này, trả lương theo vị trí việc làm để họ yên tâm công tác, để chúng tôi dễ quản lý. Nếu cứ trả lương thấp anh em họ chán lại bỏ mất công đào tạo. Cách tổ chức hệ thống nhân viên trồng trọt, BVTV cấp xã này trước đây một số tỉnh cũng có nhưng giờ không biết có còn giữ được không, có trả lương theo bằng cấp như Hà Nội không?” Ông Nguyễn Mạnh Phương.
Chỉ dùng thuốc khi đến ngưỡng
Theo ông, nông dân hiện nay và nông dân cách đây 10 năm có khác gì nhiều không?
Xưa nông dân làm nông nghiệp kiểu cha truyền, con nối chứ không được trang bị kiến thức, không hiểu thế nào là sản xuất an toàn, VietGap, hữu cơ. Giờ họ được Nhà nước trang bị các kiến thức nên hiểu được từ chọn giống, làm đất, lên luống, bón phân đến chăm sóc phòng trừ sâu bệnh. Nếu đến ngưỡng phải dùng thuốc BVTV họ sử dụng đúng thuốc, đúng đối tượng, pha đúng nồng độ, bơm thuốc đúng cách hơn chứ không bơm bừa như ngày xưa, kể cả ngược chiều gió hay giơ cần lên cao.
Trích dẫn từ Báo Nông nghiệp: Hà Nội sử dụng ít thuốc bảo vệ thực vật nhờ đâu? (nongnghiep.vn)